3.3.3 Δυναμική Ομάδων
3.3.3.1 Βασικές Έννοιες – Ορισμοί
Ομάδα σχηματίζουν δύο ή περισσότερα άτομα που (1)
αναπτύσσουν σχέσεις μεταξύ τους για να (2) πετύχουν κοινούς στόχους και (3)
αναγνωρίζουν ότι ανήκουν στην ίδια ομάδα.
Στον χώρο των κοινωνικών οργανώσεων (πείτε τις επιχειρήσεις)
οι ομάδες παίρνουν τυπική και άτυπη μορφή και υπόσταση.
Τυπικές Ομάδες: Συγκροτούν τα άτομα που η διοίκηση συνειδητά
ομαδοποιεί με σκοπό την επίτευξη συγκεκριμένου έργου. (α) Τους παρέχει επίσημα
καθορισμένη εξουσία και (β) τα επιφορτίζει με ευθύνες ώστε να πετύχουν
συγκεκριμένο αποτέλεσμα. (π.χ. τμήματα/υποτμήματα μιας επιχείρησης)
Άτυπες Ομάδες: Η δημιουργία τους δεν είναι απόφαση και έργο της
επίσημης διοίκησης. Δημιουργούνται από εργαζόμενους που έχουν ίδιους σκοπούς
για την ικανοποίηση συνήθως δικών τους αναγκών.
Ο ρόλος των άτυπων ομάδων είναι εξίσου σημαντικός με το ρόλο
των τυπικών ομάδων για την επιτυχή λειτουργία της επιχείρησης.
Είδη τυπικών Ομάδων:
1. Κάθετες (ιεραρχικές) Ομάδες: Αποτελούν ουσιαστικά μέρη της
οργανωτικής δομής της επιχείρησης και η σύνθεσή τους παραμένει σταθερή
διαχρονικά. Τα μέλη τους έχουν συγκεκριμένη ευθύνη για την υλοποίηση κάποιας
λειτουργίας στην επιχείρηση. (Διευθύνσεις, τμήματα, «γραφεία»).
2. Οριζόντιες (διατμηματικές) Ομάδες: Αποτελούνται από
εργαζόμενους διαφορετικών τμημάτων ή και από εργαζόμενους με διαφορετική ειδικότητα.
Μπορεί να είναι μόνιμες ή προσωρινές. Συνήθως οι λόγοι που οδηγούν στη
δημιουργία τέτοιων ομάδων είναι:
(α) Η υλοποίηση ενός έργου το οποίο απαιτεί τη συνεργασία
περισσότερων τμημάτων (π.χ. για τη δημιουργία ενός νέου προϊόντος)
(β) Ο συντονισμός συνεργατών, λειτουργιών ή αποφάσεων μεταξύ
διαφορετικών τμημάτων.
3.3.3.2 Αναγκαιότητα και Σπουδαιότητα Ομάδων
Η σπουδαιότητα των ομάδων προκύπτει από το γεγονός ότι έχουν
τη δυνατότητα να πετυχαίνουν καλύτερο αποτέλεσμα από ότι το άθροισμα των
αποτελεσμάτων των ατόμων που την αποτελούν, αν το καθένα λειτουργεί μεμονωμένα.
Αυτό οφείλεται στο ότι ΌΤΑΝ η ομάδα είναι ώριμη και
λειτουργεί αποτελεσματικά τότε:
1. Στην ομάδα δημιουργούνται φαινόμενα συνέργιας. Αυτό
σημαίνει ότι (α) οι ικανότητες, (β) η δημιουργική σκέψη και (γ) οι προσπάθειες
των ατόμων μπορούν να συνδυαστούν αποτελεσματικά και να οδηγήσουν σε καλύτερα αποτελέσματα
από ό,τι το άθροισμα των αποτελεσμάτων των ατόμων, όταν αυτά δρουν μεμονωμένα
(γιατί το ξαναλέει άραγε; Κανείς δεν θα μάθει…)
2. Η ομάδα συμβάλλει ουσιαστικά στην επίτευξη του
συντονισμού και της αντιμετώπισης της πολυπλοκότητας. (Α) Η ανάπτυξη των
επιχειρήσεων και των οργανισμών και (Β) η αβεβαιότητα του περιβάλλοντος τους έχουν
ως συνέπεια τη σημαντική αύξηση (ι) των λειτουργιών, (ιι) της πολυπλοκότητας
και (ιιι) της αλληλεξάρτησης των καθηκόντων τους. Όλα αυτά δημιουργούν
μεγαλύτερες ΑΝΑΓΚΕΣ για συντονισμό και ευελιξία των επιμέρους τμημάτων και
ατόμων.
Αυτή η αναγκαιότητα μπορεί να ικανοποιηθεί αποτελεσματικά με
τη δημιουργία και τη λειτουργία αποτελεσματικών ομάδων.
Αν οι εργαζόμενοι κάνουν μόνο ό,τι προβλέπει η τυπική οργάνωση
και οι οδηγίες των προϊσταμένων είναι βέβαιο ότι δεν θα υπάρξει το επιθυμητό
αποτέλεσμα.
3. Η ομάδα δημιουργεί σημαντικές προϋποθέσεις και ευνοϊκό
κλίμα για την ικανοποίηση των κοινωνικών αναγκών καθώς και ορισμένων αναγκών
του «εγώ» και της αυτοολοκλήρωσης. (σας θυμίζει τον Maslow; Θα έπρεπε…)
4. Η λειτουργία της ομάδας αποτελεί μια σημαντική
αναπτυξιακή διαδικασία για τα μέλη της. Τα άτομα έχουν τη δυνατότητα να
αναπτύξουν τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας τους συνεργαζόμενα με άλλα
άτομα στο πλαίσιο της ομάδας.
Οι σύγχρονες αντιλήψεις για το συμμετοχικό management θεωρούν
τις ομάδες περισσότερο σημαντικές για τον επιχειρησιακό χώρο. Από τα παραπάνω συμπεράνουμε
ότι η παραγωγικότητα και η αποτελεσματικότητα των επιχειρήσεων προσδιορίζεται σημαντικά
(α) από την ύπαρξη και (β) την αποτελεσματική επικοινωνία των ομάδων.
Κατά συνέπεια, κάθε προϊστάμενος πρέπει να βοηθά τους υφισταμένους
του να λειτουργούν αποτελεσματικά ως μέλη ώριμών ομάδων μιας και όταν αυτοί
λειτουργούν ως υπεύθυνες ομάδες, είναι δυνατό να επιτευχθούν υψηλά επίπεδα
παραγωγικότητας και αποτελεσματικότητας.
Όταν οι ίδιοι (οι υφιστάμενοι) ως ομάδα:
- Αναλαμβάνουν την ευθύνη
- Κάνουν δική τους υπόθεση της πραγματοποίηση του έργου
- Μπορούν και λειτουργούν συντονισμένα και συνεργατικά
ΤΟΤΕ: είναι δυνατό να επιτευχθούν τα φαινόμενα συνέργειας
καθώς επίσης και να ικανοποιηθούν και να αναπτυχθούν ως μέλη της ομάδας.
3.3.3.3 Προβλήματα λειτουργίας των ομάδων
Τα (παραπάνω) πλεονεκτήματα των ομάδων παρατηρούνται (μόνο)
όταν αυτές είναι ώριμες και λειτουργούν αποτελεσματικά. Αντίθετα, η ομαδική
συνεργασία συνδέεται με πολλά μειονεκτήματα, όταν τα άτομα δεν αισθάνονται ότι
λειτουργούν ως ομάδα.
1. Απώλεια χρόνου: Η αναβλητικότητα και η αναποφασιστικότητα,
λόγω (α) διαφωνιών, (β) διαφορετικών αντιλήψεων και (γ) μη σωστών
κανόνων/διαδικασιών λειτουργίας.
2. Τα άτομα συμπεριφέρονται λιγότερο υπεύθυνα επειδή η ευθύνη
στην ομαδική σκέψη διαιρείται.
3. Αντί για συναίνεση, υπάρχει συμβιβασμός και επικρατεί η
πλειοψηφία.
Ιδιαίτερα αρνητικό χαρακτηριστικό είναι αυτό που αποκαλείται
«ομαδική σκέψη» (groupthink).
Ένα ψυχοδυναμικό φαινόμενο που όταν συμβαίνει (α) μειώνεται η διανοητική
ικανότητα και η λογική κρίση της ομάδας, (β) παραγνωρίζεται η πραγματικότητα
και η αντικειμενικότητα, (γ) γίνεται εκλογίκευση μη λογικών καταστάσεων,
προτάσεων και αποφάσεων, (δ) τα άτομα αυτολογοκρίνονται και πιέζονται να
συμμορφωθούν σε εξωπραγματικά πρότυπα ή κανόνες με τα οποία κανείς δε θα
συμφωνούσε ως άτομο εκτός ομάδας.
3.3.3.4 Προσδιοριστικοί Παράγοντες της αποτελεσματικότητας της Ομάδας
Η αποτελεσματική λειτουργία της ομάδας εξαρτάται από:
Τα Μέλη της Ομάδας
Κατ’ αρχάς ο αριθμός τους δεν μπορεί να είναι πάρα πολύ
μεγάλος, γιατί όσο αυξάνει το μέγεθος της ομάδας τόσο δυσκολεύουν η επικοινωνία
και η συνεργασία. Φυσικά το κατάλληλο μέγεθος εξαρτάται από τη φύση του έργου
και την ωριμότητα των μελών της. (5-12 άτομα).
Αντίστοιχα, οι ρόλοι και η συμπεριφορά των μελών της ομάδας
προσδιορίζουν το πόσο καλά λειτουργεί και τη συνολική της αποτελεσματικότητα.
Τα άτομα στην ομάδα πρέπει να αποφεύγουν αρνητικές συμπεριφορές και ρόλους.
Αντίθετα, είναι ανάγκη να συμβάλλουν με θετικούς ρόλους και συμπεριφορές στη
συνοχή της ομάδας και στην υλοποίηση του έργου της.
Κανόνες – Διαδικασίες – Μέθοδοι
Η αποτελεσματικότητα της ομάδας προϋποθέτει την ύπαρξη (α) σωστών
κανόνων, (β) σωστή διαδικασία λειτουργίας, (γ) σωστή κατανομή εργασιών στα μέλη
της, (δ) μέθοδο και (ε) σύστημα εργασίας. Ιδιαίτερα σημαντικό στοιχείο είναι
κάθε μέλος της ομάδας να γνωρίζει τι ακριβώς τα άλλα μέλη περιμένουν από αυτό. Επίσης,
σημαντικές είναι οι διαδικασίες με τις οποίες τα μέλη της ομάδας λύνουν προβλήματα,
αποφασίζουν, επικοινωνούν και συντονίζονται. (π.χ. ποδόσφαιρο)
Κοινοί Στόχοι – Όραμα
Η ύπαρξη κοινών στόχων και οράματος αποτελεί βασική
προϋπόθεση για την αποτελεσματικότητα της ομάδας. Όταν όλα τα μέλη της κατανοούν
ότι έχουν κοινούς στόχους και συνεπώς «κοινό συμφέρον»: (α) Συνειδητοποιούν της
αλληλεξάρτησή τους, (β) αισθάνονται ως μία ολότητα και (γ) αναπτύσσουν το
ομαδικό πνεύμα και τις θετικές «ομαδικές» συμπεριφορές.
Ηγέτης
Ο ηγέτης παίζει ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο.
(α) Μπορεί να βοηθήσει την ομάδα να αποκτήσει κοινό όραμα
και στόχους
(β) Διαμορφώνει το ομαδικό πνεύμα και το κατάλληλο κλίμα
(γ) Ενθαρρύνει και εμψυχώνει τα υπόλοιπα μέλη
(δ) Συμβάλλει στον συντονισμό της ομάδας και
(ε) Συμβάλλει και προτείνει σύστημα και μέθοδο λειτουργίας.
Σε μια ομάδα, ανάλογα με τη φύση και την ωριμότητά της,
μπορεί να υπάρχουν περισσότεροι τυπικοί ή άτυποι ηγέτες.
Κλίμα – Επικοινωνία
Η αποτελεσματική λειτουργία της ομάδας προϋποθέτει την
ύπαρξη καλού κλίματος. Βασικά στοιχεία της είναι: (α) Ο αμοιβαίος σεβασμός, (β)
η αμοιβαία εμπιστοσύνη μεταξύ των μελών, (γ) η ελευθερία έκφρασης, (δ) η ανοχή,
(ε) η ειλικρινής επικοινωνία, (στ) οι καλές ανθρώπινες σχέσεις, (ζ) η
προδιάθεση για συναίνεση, (η) η αλληλεγγύη και (θ) η αλληλοϋποστήριξη.
Αναρτήσεις
